Het Dick Advocaat-effect: clubliefde, eerlijkheid en minder randzaken

Het Dick Advocaat-effect is de term die in zwang is geraakt om het huidige succes van ADO Den Haag te duiden. Sinds de 75-jarige oefenmeester het trainingspak weer heeft aangetrokken, is ADO sportief vooruit gegaan en lijkt ook de bestuurlijke onrust te zijn verdwenen. Hoe heeft Advocaat dat in drie maanden voor elkaar gekregen?

De Kleine Generaal is een bijnaam die Advocaat al bijna veertig jaar draagt. Ooit opgespeld toen hij assistent-trainer was bij het Nederlands elftal onder Rinus Michels, oftewel de Generaal. Na dat dienstverband bij de KNVB heeft Advocaat op alle uithoeken van de wereldbol laten zien dat het bijvoeglijk naamwoord kleine alleen nog over zijn lichaamslengte gaat. Op voetbalgebied heeft hij bewezen een leger aan voetballers te kunnen aanvoeren. Die opgedane ervaring gebruikt hij nog één keer om een goed team te smeden.

Hij ging daarbij eind november rigoureus van start. De net aangestelde trainer liet duidelijk merken dat zijn selectie te groot was als het ging om het aantal spelers en te klein als je puur naar kwaliteit keek. Onder zijn voorganger Dirk Kuijt mochten talenten die tegen het eerste elftal aanzaten, meetrainen met de selectie. Aan dat beleid maakte de geboren Hagenaar al snel een einde. ‘Jongens laten meetrainen die er nog niet klaar voor zijn, gaat ten koste van de kwaliteit’, zei hij dan ook. ‘Er zijn nog steeds een aantal spelers waarvan ik denk: waarom zit je erbij? Die gaan er uit.’

Tyrese Asante en Finn van Breemen
Hij liet de jongelingen nog meespelen in oefenwedstrijden, maar het merendeel kon hem niet overtuigen. De groep waarmee Advocaat wilde werken, werd zienderogen kleiner en zo was stap één gezet. De spelers wisten wie er wel en wie er niet in de plannen van Advocaat voorkwamen.

Stap twee was vervolgens een kwaliteitsimpuls. Er werd een zoektocht op poten gezet voor nieuwe spelers met in het achterhoofd dat er voortaan 4-3-3 werd gespeeld. Dat resulteerde uiteindelijk in de komst van keeper Sonny Stevens en aanvaller Joey Sleegers. Ondertussen liet Advocaat doorschemeren graag een nieuwe centrale verdediger te willen begroeten op de training.

Vooral achterin verbetering
De lokroep naar een extra defensieve kracht werd wel steeds minder naarmate hij langer met de selectie werkte. Tyrese Asante en Finn van Breemen vormden het centrale duo achterin en naarmate het seizoen vorderde, wisten de twee jongelingen hun trainer steeds meer te overtuigen. Op het wensenlijstje van Advocaat veranderde dan ook een notitie. Er mocht alleen nog een nieuwe centrale verdediger komen als die aantoonbaar beter was dan Van Breemen. Die transfer bleef uit.

Materiaalman Rob Ravenstein kan daarom na elke wedstrijd de vieze shirts van de twee jonge defensieve pilaren in de wasmachine doen. Een groot verschil met de eerste seizoenshelft toen hij wekelijks het tenue van een andere centrale verdediger in zijn handen had. Onder Kuijt werd er in zestien competitiewedstrijden met maar liefst zes verschillende centrale duo’s of trio’s gespeeld.

Spits Mario Bilate ziet dat er vooral verdedigend veel progressie is geboekt. Hij liet in podcast De Eerste de Beste zijn licht schijnen over de werkwijze van zijn trainer. ‘Dick is helemaal op nul begonnen met ons’, begon de aanvaller zijn relaas. ‘Hij is heel eerlijk geweest en heeft per positie gezegd wat hij er van vond. Thomas Verheydt was volgens hem een van de beste spitsen van de Keuken Kampioen Divisie. Vervolgens zei hij dat we prima buitenspelers hadden. Zo ging hij positie na positie af. Toen kwam hij achterin en daar vond hij dat het beter moest.’

Focus op niet verliezen
Tijdens de eerste weken onder Advocaat werd er volgens Bilate dan ook vooral op verdedigen getraind. ‘We speelden vaak elf-tegen-elf met de focus op de verdedigende organisatie. Hij wilde dat het daar goed stond. Voor mij als spits was die tijd vooral saai en taai, want het was ook pittig. Zo bleef hij maar hameren op hetzelfde. De focus lag toen voor mijn gevoel op vooral niet meer verliezen.’

Dat was ook tijdens de eerste thuiswedstrijd van Dick Advocaat te zien. Hoewel het publiek de 75-jarige Haagse coach een warm welkom gaf, kon zijn team de harten van de voetbalverliefde supporters niet verwarmen. Tegen Top Oss werd het slechts 0-0. Volgens Bilate behoorde dat bij het plan dat Advocaat met de Haage ploeg had. ‘Tegen, met alle respect Oss, zakten we in tot aan de middellijn en hadden we bijna geen schoten op doel. De focus van Advocaat lag die wedstrijd op verdedigen. Dat moest eerst goed staan, daarna konden we verder kijken.’

Hoewel de verdediging van ADO de meeste herstelwerkzaamheden nodig had, zorgde Advocaat ook op het middenveld voor verandering. Dhoraso Klas en Gregor Breinburg behoorden vorig seizoen tot de top van de eerste divisie, maar vallen voorlopig buiten de boot. Voor de plek als meest verdedigende middenvelder heeft Advocaat een vaste plaats gereserveerd voor Titouan Thomas. De Fransman wordt sinds de jaarwisseling als een van de eerste spelers ingevuld als de opstelling wordt gemaakt.

Dat Thomas start, heeft onder andere te maken met een tactische verandering. Onder Advocaat speelt ADO vaak met één verdedigende middenvelder in plaats van de twee onder zijn voorganger. Als eenzame pion voor de viermansdefensie voelt de 21-jarige huurling van het Portugeese Estoril zich als een vis in het water. Advocaat prijst vooral de techniek en het tactisch inzicht van de middenvelder, die een onmisbare schakel tussen verdediging en aanval lijkt te zijn.

Kishna weer fit
De laatste weken ziet Thomas medemiddenvelder Ricardo Kishna naast zich bij de aftrap. Mits fit, behoort Kishna tot de beste spelers van de competitie. Alleen die fitheid ontbrak toen Advocaat aantrad. Er werd besloten dat de 28-jarige middenvelder in stilte aan zijn conditie moest werken en pas weer mee mocht doen met de selectie als hij fit was. De uurtjes alleen trainen hadden effect.

Als herboren meldde Kishna zich eind januari bij zijn trainer. Die had op zijn beurt een invalbeurt tegen VVV en een basisplaats in de daaropvolgende wedstrijden voor hem in petto. Een nieuwe stap in het steeds verder ontwikkelen van het team.

Wie er naast Kishna en Thomas op het middenveld verschijnt, is wel wekelijks anders. Dit lijkt vooral tactisch ingegeven te zijn. Met Klas, Breinburg, Jordy Wehrmann, Malik Sellouki, Max de Waal en Silvinho Esajas is er de keuze uit een breed palet aan spelers. Bij schorsingen en blessures kunnen ze daarnaast ook Kishna en Thomas vervangen. Wat dat betreft heeft Advocaat voor eerste divisie-begrippen een luxeprobleem.

‘Eerlijk tegen spelers’
Voorin lijkt Advocaat de minste aanpassingen te hebben gedaan. Thomas Verheydt en Xander Severina kunnen net als bij Kuijt, ook nu rekenen op een basisplaats. Aanwinst Joey Sleegers is de derde aanvaller. Want als er iets vaststaat onder Advocaat, is dat er 4-3-3 wordt gespeeld.

Alle veranderingen in het elftal maakte Advocaat op een duidelijke manier kenbaar aan zijn spelers. Iets wat op veel waardering van de selectie kon rekenen. Zijn duidelijke communicatie met een scheut humor wordt geprezen. ‘Hij is eerlijk tegen een speler’, vertelt Bilate. ‘Zo zei hij tijdens een bespreking tegen een speler: ik heb je twee jaar geleden ook zien spelen en toen vond ik je wel goed. Nu zit je hier.’

Midden-Noord zingt Advocaat toe
Maar niet met alleen de tactische bespiegelingen imponeert de 75-jarige. Ook zijn indrukwekkende palmares heeft zijn weerslag op de groep. ‘Het doet wel iets als een andere trainer voor de groep staat’, stelt Bilate ‘We hebben het daarnaast niet over minste. Hij maakt indruk, zeker bij de jonge jongens. Ook als we het onderling over hem hebben, doen we dat met respect. Dan zeggen we: dat is tóch de bondscoach van Nederland tijdens het Europees kampioenschap van 2004.’

‘Je ziet de liefde voor de club en het spelletje terug in hem’, gaat Bilate verder met zijn lofzang. ‘Je zou niet zeggen dat hij 75 is. Als ik hem soms langs de zijlijn bezig zie… dan kan hij zich nog zo opwinden en tekeer gaan tegen de vierde man.’ Dat gedrag kan de ook vaak kritische Haagse achterban bekoren. Midden-Noord veert op als ze Advocaat weer driftig zien ijsberen langs het veld. Meermaals per wedstrijd wordt de succescoach toegezongen vanaf de overkant van het veld.

Edwin Reijntjes minder onder vuur
Zijn ervaring gebruikt Advocaat ook op andere manieren. Zo is Jong PSV de enige ploeg in de competitie die met een ander soort bal speelt. De week voorafgaand aan de wedstrijd tegen de Eindhovense talenten werd er dan ook gespeeld met de ballen die ze in Brabant gebruikten. Ook de beroemde shirtaanpassing, waarbij ADO voortaan in fellere kleuren speelt, komt uit de koker van Advocaat.

Het Dick Advocaat-effect gaat verder dan alleen de resultaten op het veld. Ook op de burelen lijkt er een positieve wind te waaien. Directeur Edwin Reijntjes lag tijdens de periode dat Kuijt aan het roer stond wekelijks onder vuur. Spelers wilden bij ADO weg vanwege hem. Ook was er was grote onvrede onder de achterban over zijn functioneren. Daarnaast waren er ook enkele clubnotabelen, die op het bestuurspluche loerden, actief. Ze probeerden met een wekelijkse nieuwbrief over de gang van zaken bij ADO de negatieve tendens die er al heerste nog wat aan te wakkeren.

De Kleine Kapitein
Sinds het aantreden van Dick Advocaat zijn al dit soort randzaken naar de achtergrond verdwenen. Zo hebben de muitende spelers hun strijdbijl weer begraven, zingen supporters geen spreekkoren meer over Reijntjes en is er al tijden geen door rancune gevoerd schrijfsel gesignaleerd. ‘Dick verbindt’, wordt er dan ook gezegd vanuit de kantoren van het Bingoal Stadion. Dat geldt binnen alle gelederen van de club. Wellicht kan hij naast de Kleine Generaal, voortaan ook de Kleine Kapitein worden genoemd. Advocaat heeft namelijk een stuurloos schip weer in rustig vaarwater gebracht.