De comeback van de Chinezen bij ADO Den Haag

ADO Den Haag is binnenkort weer in Chinese handen. Na twee jaar geven de toezichthouders van de Ondernemingskamer de club weer terug aan haar eigenaar. ADO is niet bepaald beter geworden van die periode. Ondanks Nederlandse toezichthouders is er een miljoenentekort en moet de Chinese eigenaar de verliezen dekken.

Trotse en tevreden gezichten zaterdagavond in het Cars Jeans Stadion. Er was nog geen bal getrapt bij ADO Den Haag tegen De Graafschap, maar toch werd er al champagne geschonken in de perskamer. Het contract met hoofdsponsor Cars Jeans werd, onder dezelfde voorwaarden, met twee jaar verlengd tot 2022. ‘Het is een teken van waardering en wederzijds vertrouwen voor de lange termijn. Vanaf het eerste moment is het gevoel bij Cars Jeans heel goed en datzelfde gevoel spreekt de hoofdsponsor ook uit. Dat enthousiasme richting ADO vinden wij heel mooi om te zien’, stelde algemeen directeur Mattijs Manders. ‘In de eerste anderhalf jaar is duidelijk geworden dat ADO Den Haag en zijn geldschieter zichzelf met elkaar kunnen identificeren en dat de bedrijven uitstekend in elkaars visie passen. Dat wordt maar weer eens onderstreept door deze verlenging, terwijl het contract nog niet eens afliep. Als club blijven wij er alles aan doen om Cars Jeans zoveel mogelijk regionale, landelijke en zelfs internationale exposure te geven.’

Een dag eerder was Manders nog samen met Richard de Mos, loco-burgemeester van Den Haag, langs geweest op het hoofdkantoor van United Vansen Sports (UVS) in Peking. Daar werd bekendgemaakt dat ADO in de toekomst weer een internationaal jeugdtoernooi gaat houden en dat de gemeente zou meehelpen om Chinese ondernemers naar het stadion van ADO Den Haag te lokken. Tegelijkertijd repte Manders met geen woord tegen de Chinese eigenaar over de verlenging van het contract met de hoofdsponsor tot 2022. Terwijl de directeur zaterdagavond in de perskamer het champagneglas hief, was de Chinese eigenaar totaal onwetend van dat feit. Het is bovendien de vraag of hij er zo gelukkig mee zal zijn. Waarom moet je je onder dezelfde voorwaarden vastleggen tot 2022, terwijl de FBO de clubs adviseert geen contracten langer dan drie jaar af te sluiten vanwege de exploderende markt waar spelers van Ajax tegenwoordig al 75 miljoen waard zijn. Maar vooral ook: het contract kan de komst van een grote potentiële Chinese sponsor blokkeren. En dat is precies wat een dag eerder nog als doelstelling werd geformuleerd. Het is een nieuw bewijs van miscommunicatie en het totale gebrek aan synergie tussen de Chinese eigenaar en de Nederlandse bedrijfsleiding. Saillant detail: directeur Manders was vrijdag slechts in Peking vanwege een uitnodiging van de gemeente Den Haag om deel uit te maken van een handelsmissie, niet omdat UVS daar om had gevraagd. Net zoals het ook al opvallend was dat UVS twee weken eerder in een persbericht liet weten dat de aandelen van ADO Den Haag niet te koop waren, maar dat die verklaring niet werd overgenomen door de officiële website van ADO.

RODE DRAAD
Wat dat betreft loopt dat gebrek aan begrip als een rode draad door de nog maar jonge historie tussen ADO Den Haag en zijn Chinese eigenaar. Toen United Vansen in 2015 voor negen miljoen euro de aandelen van Mark van der Kallen overnam had het Chinese marketingbedrijf een aantal speerpunten:

1. Het ontdekken, kopen, zelf beter maken van spelers en met winst verkopen. Simpel gezegd: handel drijven. De stap om in 2015 een Nederlandse club te kopen is in dat opzicht niet meer dan logisch: Nederlandse clubs zijn per definitie gespecialiseerd in het beter maken en met winst verkopen van talenten.

2. Het stallen van Chinese jeugdspelers in Den Haag. Bij Vitesse liep op dat moment het Chinese talent Yu Zhang. In Nederland was hij slechts een belofte, maar op de Chinese voetbalmarkt vertegenwoordigde hij toen een waarde van tien miljoen euro.

3. Het aantrekken van Nederlandse trainers die in China de jeugd moesten gaan opleiden. De Chinese overheid probeerde voetbal van de grond te tillen door van voetbal een verplicht vak te maken op school. Er was echter veel buitenlandse expertise nodig om die jeugd het voetbal aan te leren. De bedrijven die trainers leveren konden rekenen op forse subsidies van de overheid.

Van die plannen is al drie jaar lang helemaal niets terecht gekomen. De luchtbrug met Chinese talenten is vrij vroeg getorpedeerd door de dagelijkse (Nederlandse) leiding in Den Haag. De houding was: die één of twee Chinese spelers… gaan die ADO Den Haag in de Eredivisie houden? Het plan van UVS om een Chinese coach (Gao Hongbo) toe te voegen aan de Nederlandse technische staf van Henk Fraser kwam ook niet van de grond omdat ADO Den Haag als werkgever niet de benodigde werkvergunning aanvroeg.

Op dit moment maakt uitgerekend Yu Zhang deel uit van de selectie van trainer Fons Groenendijk, maar hij krijgt nóg minder speeltijd dan twee jaar geleden bij Vitesse. Tijdens een oefentrip in juli 2017 in China kregen drie Chinese testspelers (Cao Hanchen, Cai Xinyu, Chen Hongzhen) een kans om zich te laten zien bij de training maar het vereiste niveau ontbrak. Het aantrekken van Nederlandse trainers voor de Chinese markt werd al vrij snel afgeschoten.

AJAX
Ajax verdient tien miljoen euro aan een vijfjarige samenwerking met Guangzhou door trainers naar China te sturen die de filosofie van de Hollandse School overbrengen. Vitesse haalt tonnen op via een samenwerking met de Chinese stad Wuhan, waarbij ook technische kennis wordt verkocht. En ADO Den Haag, de club met een Chinese eigenaar, haalt al drie jaar geen euro op in China. Dat doet vooral pijn bij UVS, dat wel degelijk initiatieven in die richting heeft proberen te ontwikkelen. Twee jaar geleden werd reeds het plan ontwikkeld een Chinese directeur aan te stellen die vanuit China zou opereren om daar initiatieven te ontplooien om een aandeel te veroveren op de Chinese markt. Het is uiteindelijk allemaal tot stilstand gekomen door problemen met betalingen en onderlinge conflicten die erin resulteerden dat United Vansen en Hui Wang (tijdelijk) hun zeggenschap verloren bij de club. In december 2016 werdenUnited Vansen en Hui Wang door ADO namelijk voor de rechter gesleept vanwege het uitblijven van beloofde betalingen. De Ondernemingskamer oordeelde dat Hui Wang uit zijn functie moest worden gezet als voorzitter van de raad van commissarissen, terwijl hij ook het beheer over zijn ADO-aandelen verloor. Namens de Ondernemingskamer werden Ben Knüppe en Job van der Haven aangesteld als tijdelijke toezichthouders. Knüppe als voorzitter van de rvc, Van der Have als beheerder van de aandelen.

Wie terugkijkt op de afgelopen jaren, ziet dat United Vansen te maken heeft met twee essentiële problemen: grote gaten in de begroting van de club die ervoor zorgen dat het Chinese bedrijf zijn miljoenen moet aanwenden om schulden te betalen in plaats van te investeren. En Wang zelf is niet de man van het grote geld, maar slechts een advocaat die de belangen behartigt van een groep investeerders. Voor elke euro die moet worden gespendeerd in Den Haag dient Wang dat terug te koppelen naar de mensen met het echte geld. En die willen rendement zien en geen rekeningen betalen.

ONDERNEMINGSKAMER
Het is inmiddels december 2018 en na twee jaar met de Ondernemingskamer als toezichthouder staat United Vansen op het punt zijn aandelen en dus ook weer controle over de club terug te krijgen. United Vansen moet dit seizoen 1,8 miljoen overmaken om aan de laatste voorwaarden van de Ondernemingskamer te voldoen. Dat is zo goed als gebeurd. Wat hebben die twee jaar Ondernemingskamer opgeleverd?

1. Heel veel onkosten
De toezichthouders van de Ondernemingskamer, Ben Knüppe en Job van der Haven, doen hun werk niet pro deo. Het bemiddelen, vergaderen en erop toezien dat United Vansen en ADO Den Haag weer een twee-eenheid worden heeft letterlijk een hoge prijs. Ben Knüppe declareert 800 euro per uur, terwijl het uurtarief van Job van der Haven 450 euro bedraagt. In de jaarrekening van 2017/18 wordt de hoogte van de beloning uit de boeken gehouden (zie kader), maar het is bekend dat van de 1,8 miljoen euro die United Vansen deze periode overmaakt liefst zeven ton is bestemd om de rekeningen van de toezichthouders te voldoen.

2. De gemeente Den Haag is weggejaagd
Toen in december 2016 de grootaandeelhouder voor de rechter werd gesleept en twee toezichthouders werden aangesteld door de Ondernemingskamer om orde op zaken te stellen, was er de verwachting bij de directie en raad van commissarissen dat er zou worden aangestuurd op een scheiding tussen United Vansen en ADO Den Haag. Toezichthouder Knüppe maakte echter al vrij snel duidelijk aan welke kant hij stond. Martin Jol en Wim Deetman, commissarissen op basis van het bijzonder aandeel (amateurclub HFC) en het prioriteitsaandeel (gemeente Den Haag), legden daarom zelfs hun functie neer in de zomer van 2017.

Ze verklaarden in hun ontslagbrief dat ze stelselmatig werden tegengewerkt in hun taak om toezicht te houden. Er werden verregaande overeenkomsten afgesloten zonder dat de commissarissen daarvan op de hoogte waren. En de protesten daartegen werden vervolgens genegeerd. Bovendien kon het tweetal zich niet vinden in de plannen van de directie om de dreigende tekorten van het seizoen 2017/18 op te vangen met een achtergestelde lening van vier miljoen euro die door UVS werd verstrekt. De uitgaven omhoogschroeven, terwijl je een lening nodig hebt om daaruit voortvloeiende schulden op te vangen; Deetman en Jol wilden daar niet verantwoordelijk voor zijn.

Uiteindelijk volgde de gemeente Den Haag het voorbeeld van zijn eigen commissaris Deetman en leverde in juni 2017 zijn prioriteitsaandeel in, nadat de zesde conceptbegroting van de club voor het seizoen 2017/18 was afgekeurd. Op het gemeentehuis leefde een aantal prangende vragen waar geen antwoord op werd gegeven: waarom was de begroting zo ongelooflijk omhooggekrikt tot de vijfde, zesde van Nederland, terwijl die status helemaal niet past bij de club? Waarom geen begroting die past bij een middenmoter in de Eredivisie en waarvoor geen Chinese lening nodig is om deze sluitend te maken? Waarom wil de club geen goede, onafhankelijke controle die hoort bij een bedrijf? Waarom was het volgens het businessplan in het belang van ADO dat Wim Deetman als commissaris aftrad?

Volgens wethouder Tom de Bruijn was het gedrag van Knüppe en Van der Have de directe oorzaak van het afhaken van de gemeente. ‘Na de uitspraak van de rechter en de Ondernemingskamer hebben we echt pogingen ondernomen ADO Den Haag weer een gezonde huishouding en evenwichtig bestuur te bezorgen’, stelde De Bruijn. ‘We hebben ook lokale mensen uit het zakenleven benaderd om samen met de gemeente een meerderheid in aandelen te kopen van de club. Maar Knüppe en Van der Have hebben er nooit naar geluisterd. Het was eigenlijk al meteen duidelijk dat zij de aandelen en de macht bij Wang wilden laten.’

3. Rode cijfers
De vrees van de gemeente Den Haag en afgetreden commissarissen blijkt te zijn uitgekomen. Anderhalve week geleden presenteerde de directie haar jaarcijfers van het seizoen 2017/18. Daarop blijkt dat de club een negatief bedrijfsresultaat heeft van 3,1 miljoen euro. Tevens kondigde directeur Manders aan dat ook in de seizoenen 2018/19 en 2019/20 United Vansen zal moeten bijspringen om de financiële gaten te dichten. ‘Maar we zijn op de goede weg’, aldus Manders. ‘Het verlies valt anderhalf miljoen lager uit dan verwacht en de omzet groeit. We hebben ons als doel gesteld binnen drie, maximaal vier jaar ADO in de zwarte cijfers te krijgen.’

OPEN COMMUNICATIE
Het is de vraag of de grootaandeelhouder dezelfde mening heeft als zijn directeur over deze ‘ingecalculeerde’ verliezen. Net zoals Wang en United Vansen werden overvallen door het nieuws dat het contract van de shirtsponsor is opengebroken en verlengd tot 2022, was United Vansen bijvoorbeeld ook niet op de hoogte van de publicatie van de jaarcijfers. Bij zijn aanstelling als algemeen directeur gebruikte Mattijs Manders bij het formuleren van zijn doelstelling de woorden ‘rust, duidelijkheid, open communicatie en een gezond budget voor het nieuwe seizoen’. Toen had hij het nog over bezuinigen omdat zijn voorganger Jan-Willem Wigt veel te veel had uitgegeven. Dat was in 2016. Anderhalve week geleden had Manders het bij het bekendmaken van een verlies van 3,1 miljoen euro in het seizoen 2017/18 echter allerminst over bezuinigen. Hoewel ADO Den Haag ook in 2016/17 een tekort kende van meer dan drie miljoen euro en de aankondiging van nog meer rode cijfers in de komende seizoenen.

‘Je kunt heel radicaal zeggen: we snijden in de personeelskosten en de spelers. Maar we zijn niet in de situatie dat we die beslissingen moeten nemen. We hebben een buffer, we zijn zeer liquide. Dus daarom hebben we gezegd: we blijven investeren in onze spelers’, stelde Manders bij Omroep West. ‘Als we dat doen, zijn de resultaten op het veld goed en op termijn zullen we daardoor ook transferresultaten boeken. Dit is ook een investering in de toekomst. Hoe hoger onze positie op de ranglijst, hoe meer onze spelers waard zullen zijn. We hebben ook geïnvesteerd in een hele brede selectie omdat we denken dat we die dit seizoen nodig zullen hebben.’

Die liquide buffer moet steeds worden voorzien door United Vansen, dat met agio-stortingen (bedrag dat door aandeelhouders bovenop de nominale waarde wordt gestort) en achtergestelde leningen voor een slordige elf miljoen euro is bijgesprongen. Met veel tegenzin en voortdurende vertragingen. Iedereen begrijpt dat gezien de voorgeschiedenis van de afgelopen seizoenen UVS niet staat te springen om onophoudelijk gaten in de begroting te blijven dichten, zonder ook maar iets terug te zien van zijn investeringen.

Wat houdt dat in voor de toekomst? Vorige week was loco-burgemeester Richard de Mos in Peking bij UVS. Dat was aanvankelijk om namens een groep Haagse investeerders aan UVS te laten weten dat ze de aandelen willen kopen van ADO Den Haag. Net zoals eerder zijn voorganger Tom de Bruijn al liet doorschemeren, is er in Den Haag nog steeds een sterke stroming die de club wil terughebben, in lokale handen.

Omdat UVS op dat nieuws reageerde met een officiële verklaring dat de aandelen van ADO Den Haag niet te koop zijn, werd er vorige week met geen woord meer gerept over dat bod. Daardoor moest De Mos, eerder in de gemeenteraad nog de grote aanjager van de operatie Wang-out, plotseling zoete broodjes bakken met de Chinese eigenaar. De kans dat UVS de club voor een laag bod van de hand doet, is vrijwel nihil. Er is inmiddels in totaal een kleine twintig miljoen euro in ADO Den Haag gestopt (zie kader) en met het voldoen van het laatste bedrag van 1,8 miljoen is de weg vrij om de aandelen weer in eigen beheer te krijgen en de controle over de club te herstellen. Dat vormt ongetwijfeld het startsein om zo snel mogelijk weer grip te krijgen op het beleid en om de financiële huishouding zo snel mogelijk weer onder controle te krijgen.

Wanneer het de afgelopen jaren ging over de moeizame relatie tussen de Haagse club en zijn Chinese eigenaar werden daarbij voortdurend cultuurverschillen aangehaald. Die zullen er ongetwijfeld zijn geweest, maar de kiem van alle problemen vonden hun oorzaak in een tekortschietende dagelijkse bedrijfsvoering en de daaruit voortvloeiende financiële perikelen. Met een gezond financieel beleid was het grootste gedeelte van de huidige problemen al bij voorbaat weggenomen.

Er is miscommunicatie en een totaal gebrek aan synergie tussen de Chinese eigenaar en de Nederlandse bedrijfsleiding

SALARISSEN STIJGEN ONDANKS VERLIEZEN
Bij het bestuderen van de jaarcijfers valt behalve het ontstaan van een negatief resultaat ook wat anders op. Terwijl die verliezen opliepen zijn de personeelskosten (salarissen spelers) juist toegenomen. Van 7,6 miljoen in 2014 naar 10,5 miljoen euro in het seizoen 2017/18. Terwijl in het seizoen 2016/17 een verlies van ruim drie miljoen euro werd geleden, gingen de salarisuitgaven in het seizoen 2017/18 toch anderhalf miljoen euro omhoog. ADO Den Haag komt ondanks die negatieve bedrijfsresultaten niet in liquiditeitsproblemen omdat United Vansen met agiostortingen en een achtergestelde lening bijspringt.

* ADO Den Haag heeft sinds het voorjaar van 2017 Ben Knüppe en Job van der Haven over de vloer, die door de Ondernemingskamer zijn aangesteld als toezichthouders. Knuppe declareert 800 euro per uur, terwijl het uurtarief van Van der Haven 450 euro bedraagt. In de jaarrekening van 2017/18 zijn hun declaraties echter niet opgenomen onder de ‘beloning bestuurders’. Als reden wordt door de directie opgegeven dat gebruik wordt gemaakt van de laatste volzin in artikel 2:383 lid 1 BW, namelijk: ‘Een opgave die herleid kan worden tot een enkele natuurlijke persoon mag achterwege blijven.’ Met andere woorden: het grote publiek hoeft niet te weten wat voor bedragen dit tweetal opstrijkt voor hun werkzaamheden. Om maar een idee te geven: dit seizoen wordt 700.000 euro uitgekeerd aan de ambtenaren van de Ondernemingskamer. Dat bedrag zal moeten worden opgehoest door United Vansen, het maakt deel uit van de totale storting van 1.800.000 euro die dit jaar moet binnen komen.